حجة‌الاسلام والمسلمین استاد محمد علی کوشا
محقق و منتقد حوزۀ تخصصی تفسیر و ترجمۀ قرآن کریم
عضو شورای مرکزی مجمع مدرسین و محققین حوزۀ علمیۀ قم
نگاهی به تفسیر کوثر
دانش تفسیر قرآن به خاطر شان والایش زیر بنای تمام دانش‌های حوزوی است، زیرا اساس فهم اسلام در گرو فهم و درک صحیح قرآن کریم است.
پدیده بزرگ وحی در قالب آیات قرآن بر قلب رسول اکرم صلی الله علیه و اله و سلم از جهت زمانی و رتبه‌ای مقدّم بر حدیث بوده و هست؛ زیرا حدیث به عنوان تبیین قرآن، زماناً و رتبتاً در مرحله بعد از قرآن واقع شده است.
از این روی باید حدیث را بر قرآن عرضه کرد نه قرآن را بر حدیث. توجه به این نکته ی مبنایی، نقش بسیار تعیین کننده‌ای در تفسیر و حتّی فقه و علم کلام دارد.
بی توجّهی به این مبنا و توجّه به عکس آن، اساس فهم را در تفسیر، فقه و کلام، دچار بد فهمی عمیقی می‌کند و بسا عوارض منفی آن بن بست‌های فراوانی در فهم دین به وجود آورد. از این روی باید در هر تفسیری که نگاشته می‌شود واحیاناً مجلدات متعدد آن چشم‌ها را خیره و مجذوب خود می‌سازد! باید دید که چنین تفسیری بر کدام مبنا مبتنی است؟
علاوه بر توجّه به مبنای مذکور،باید نگاه مفسّر نگاهی توام با تدبّر ، تعقّل و تفکّر باشد.
مفسّر واقعی کسی است که علاوه بر کسب دانش‌های مقدّماتی و مرتبط با تفسیر از بینشی بلند برخوردار باشد تا دچار یکسو نگری نشود. توجّه به زمینه صدور و مصبّ آیه در بیشتر موارد راه درست درک آیه را آسان می‌سازد.
همچنین نیک نگریستن به معنای سمنتیک جملات مشابه (که مصداقی از آن از قدیم به عنوان اشباه و نظایر در آیات مدّنظر بوده و جریان خواهد داشت) و تکیه برقواعد عام و خاص، مطلق و مقید (وبه تعبیری ناسخ و منسوخ) و مجمل و مبیّن، می‌تواند به کشف مراد واقعی آیات کمک کند ومقصود آیه را مبرهن و روشن سازد.
در میان تفاسیر جدید معاصرما تفسیری که با قلمی روان و بیانی فنی و در عین حال ساده و همه کس فهم به رشته تحریر در آمده باشد، می‌توان به تفسیر ارجمند کوثر از نویسنده ادیب اریب و فقیه قرآن شناس جناب مستطاب آیت‌الله حاج شیخ یعقوب جعفری مراغی اشاره کرد.
جناب استاد جعفری مراغی صاحب آثار پربار وبرگی است که حقیقتاً هرکدام در موضوع خود بسیار مفید و ارجمندند.
این مفسر پرمطالعه که مایه‌های ادب (صرف، نحو، لغت و اشتقاق) را با عنصر هنر (معانی، بیان و بدیع) درهم آمیخته، موفق به ارایه تفسیری شده است که در عین جامعیت، خالی از هرگونه حشو و زواید است.
در این اثر نفیس پس از بیان مفهوم کلی هر سوره، نخست به معانی و توضیح مفردات و لغات آیات پرداخته شده و سپس ترجمه روان و دقیقی از آیات ارایه گردیده و آنگاه تفسیر هر آیه را به گونه مفید و مختصر بازبان شیرین فارسی بیان گشته است.
گاهی در قالب سوال و جواب، به شیوه بدیعی مراد و مقصود آیات برای خواننده تبیین شده است.
یکی از امتیازات این تفسیر، نو آوری‌های تفسیری‌ای است که گویای استقلال علمی مفسر ارجمند آن است .
کافی است که خوانندگان عزیز این اثر به تفسیر سوره نور و الرّحمان آن بنگرند و آن را با دیگر تفاسیر مقایسه نمایند تا جلوه‌های تفسیر اجتهادی برای آنان بهتر نمایان شود.
جناب استاد یعقوب جعفری علاوه بر مقام جامع علمی حوزوی، شخصیتی اخلاقی و اجتماعی است که وجود ایشان و امثال، برای حوزه‌های علمیه مایه مباهات و افتخار به شمار می‌رود. نقد و بررسی روایات تفسیری هم یکی از کارهای مفید ایشان است که هنوز منتشر نشده است.
امیدواریم که معظّم‌له موفق به انجام کامل آن شوند و بدین وسیله یکی از خلاءهای مهم قرآن پژوهی را پر سازند و راهی نوین فراپیش مفسران نهند تا نسل جدید بتوانند با این مایه‌های علمی سرمایه‌های علمی و معنوی بیشتری را از طریق عالمان حوزوی شاهد باشند.
اینجانب آرزومندم که فرزندان فرهیخته جناب استاد جعفری مراغی بتوانند تمامی آثار پدر ارجمندشان را در مجموعه‌ای واحد به شکلی جذاب و چشم نواز به جامعه بزرگ فرهنگی ایران زمین ارایه نمایند و با عرضه این آثار گامی بلند در احیای مکتب قرآن و اهل بیت علیهم السّلام بردارند .
محمد علی کوشا
